Antalya'nın Korkuteli ilçesi, Türkiye'nin en ehemmiyetli mantar imal merkezi konumunda ve senelik 25 bin tonu aşkın mantar üretiliyor. Tarım Bakanlığı'nda 27 sene misyon yapan ve bölgede mantarcılığın büyümesindeki en ehemmiyetli adlardan biri olan Cabir Aydın, bölgede uzun seneler devlet vazifelisi olarak kültür mantarcılığı eğitimleri verdikten sonra, 10 sene evvel emekli olup mantar imaline başladı. Aynı zamanda mantarcılık tarım danışmanı olarak misyon yapan Aydın, sektörün gelişimi, kasvetleri ve geleceğini anlattı.

YÜZDE 70'İ UFAK AİLE FİRMASI

Korkuteli'nde mantarcılığın 1987 senesinde başladığını belirten Cabir Aydın, senelik 25 bin tonun üzerinde beyaz kültür mantarı üretildiğini, Türkiye'deki toplam 75 bin ton yapımın yüzde 30'unu Korkuteli'nin ürettiğini kaydoldu. Mantar kompostu yapımında ise Türkiye'deki toplam yapımın yüzde 60'ının Korkuteli'nde olduğunu belirten Aydın, "İlçede takribî 2 bin 500 kültür mantarı imal firması var. Bunların yüzde 70'i ufak aile firması, yüzde 30'u da büyük firmalar" dedi.

TÜRKİYE'DE VASATİ TÜKETİM 800 GRAM

Eski firmaların bir haylisinin ambardan bozma, atıl binalar iken son senelerde abuhavalandırması uygun, daha muntazam firmalar kurulmaya başlandığını belirten Aydın, "Ülkemizde senelik takribî 75 bin ton mantar yapımı yapılıyor. Biri beyaz, biri de istiridye veya kayın değimiz iki cins. Ülkemizde birey başına senelik mantar tüketimi 800 gram, gelişmiş dünya ülkelerinde ise 2,5 kg. Tüketim alışkanlığımız çoğaldığı sürece sektör iki-üç kat daha sihrime potansiyeline sahip" diye konuştu.

SEKTÖRÜN SORUNLARI

Mantar yapımındaki en büyük girdinin kompost, sonrasında elektrik ve nakliye olduğuna dikkat sürükleyen Aydın, "Özellikle yaz aylarında elektrik maliyeti çok yükseliyor. Mantar örtüaltı tarıma dahil edildi, fakat imal yapan aileler örtüaltı tarımdaki devlet teşviklerinden yeterince faydalanamıyor. Kompost Katma Değer Vergisi hala yüzde 18, yüksek ve senelerdir bununla alakalı yol alamadık. Örtüaltı tarımdaki gibi elektrik desteklemesinden faydalanamıyoruz. Böceklere ve hastalıklara karşı biyolojik çaba mahsullerine seracılıkta devlet dayanağı var ama bizde yok" dedi.

GÜNDE 3-5 MANTAR

Mantarın dünyada çok hoşlanılarak harcanan, insan sıhhati için çok ehemmiyetli bir gıda olduğunu vurgulayan Aydın, "O kadar çok tasaya derman ki, olmuş veya olacak kanser hastalıklarının yüzde 40'ını yasaklamaya muktedir. Kemiklerimizi kuvvetlendiren, damar sertliği, kalp hastalıkları, mide problemleri, kolesterol, obezite hepsiyle çaba edebilecek bir mahsul. Günde 3-5 tane mantar harcayarak çok sıhhatli beslenebiliriz" diye konuştu.

ÇOK BEDELLİ BİR GIDA

40 yaşından sonra insanlarda hücre yapımı eksilirken, can veren hücrenin çoğaldığına değinen Aydın, "Dolayısıyla yaşlılığımız başlar. Kumpaslı olarak her gün 3-5 mantar yenmeli. Bedenimizin lüzumu, hücre yenileyen D vitamini, güneşten sonra en çok mantarda var. C, B1, B2, B3, B5, B6 ve B9 vitaminlerini mantardan alabiliyoruz. Anemi dahil, bir hayli problemi mantar tek başına yenebilecek bir gıda. Bedenimiz mantar yediğimiz gün daha relakstır. Sindirimi daha basit, bedenin yetersizlerini tamamlar ve aşırılığı atılır, kilo yapmaz. Çok bedelli bir gıdadır" dedi.

YATIRIMCILARA ÖNERİ

Yatırımcılara öneride de bulunan Cabir Aydın, "Yatırımcılar öncelikle çok iyi bilgi ve deneyim edinmeli. Yatırım maliyetleri yüksek ve öğrenmeden girdiğinizde ciddi hasarlar doğurur. Önerim, aile bütçelerini sallamayacak ufak yatırımlarla deneyim edinmeleri daha doğru. Özellikle kayın mantarı imaline çok fazla insan girdi ve hasar etti. Mantar yapımında 25 şehirde yüzde 55-60'a kadar hibe kredi, devlet dayanağı var. Ancak Antalya bu şehirler arasında yok" diye konuştu.

PANDEMİDE TÜKETİMİ ARTTI

Pandemi sürecinde kültür mantarında, pazarların kapalı olması sebebiyle bazı kasvetler yaşandığını, marketlerde bütün tersine satışların çoğaldığını anlatan Cabir Aydın, "İnsanlar pandemi yarıyılında daha sıhhatli beslenmek için doğru mahsullerle beden bağışıklık sistemlerini kuvvetlendirmeye çalıştılar ki, mantar da bütün böyle bir mahsul. Bağışıklık sistemini tek başına kuvvetlendiren bir mahsul. Zira içinde bedenimizin lüzum dinlediği bir hayli protein, mineral ve vitamini bulunduruyor. Şu anda üreticiden maliyetler, 1 kilogram kültür mantarında 6-7 TL, istiridyede 8-10 TL arasında. Markette 15-20 TL, pazarlarda 12-18 arasında değişiyor" dedi.

EVİNİN ALT KATINDA YILDA 50 TON ÜRETİYOR

Korkuteli'de 2005 senesinde Cabir Aydın'ın nasihati ve hali hazırda devam eden danışmanlığı üzerine beyaz kültür mantarı imaline başlayan İbrahim Ömercik, devlet takviyesiyle evinin altında iki odada imal yaptığını anlattı. Takribî iki ayda kompostların değiştiğini belirten Ömercik, her imal yarıyılında 3.5- 4.5 ton ortamı, senelik ise 45-50 ton ortamı mantar ürettiğini kaydoldu. Mantar imaline başlamadan evvelki çiftçilik kazancıyla, şimdiki süreçte ciddi fark olduğunu anlatan Ömercik, "Mantar evveli çok bir şey kazanmıyorduk" dedi.